Heimilisáætlun

Ein leið til að undirbúa sig og sína fyrir náttúruhamfarir er að útbúa heimilisáætlun (eða vinnustaða áætlun) – og framfylgja henni! Hér er að finna hugmyndir um innihald slíkra áætlana. Fólk er hvatt til að skoða þessar upplýsingar vel við gerð sinnar eigin áætlunar. Frekari leiðbeiningar má finna á vefsíðum Rauða kross Íslands, Almannavarnadeild ríkislögreglustjóra, Umhverfisstofnunar, Landlæknis og á fleirum síðum. Heimilisáætlun samanstandur af a.m.k. þremur þáttum:

1. Lista yfir öryggisbúnaði hússins.
2. Lista yfir þá viðlagakassa sem eru til og innihald þeirra.
3. Lýsingar á því hvað skal gera við ýmsar aðstæður.

Meðal öryggisbúnaðar er:

• • Slökkvitæki
  • Reykskynjarar
  • Brunastigar til undankomu af efri hæðum húsa.
  • Verkfæri, svo sem hamar, sög, töng, rörtöng, skrúfjárn, skófla, öxi og kúbein.
  • Útilegubúnaður. Hægt er að nota eldunarbúnaðinn ef heimilistæki virka ekki. Hægt er að tjalda innan dyra, t.d. ef hiti fer af húsi.
  • Lítil rafstöð, ef við á.

Það er ekki nóg að lesa yfir það sem hér stendur. Nauðsynlegt er að skipuleggja hver eigi að kaupa öryggisbúnaðinn, útbúa viðlagakassanna, útbúa sameiningarplan, o.s.frv. Búið til verkefnalista um það sem þarf og gera og tilgreinið hver á að gera hvað og hvenær. Hægt er að styðjast við eftirfarandi verkefnalista:

1. Öryggisbúnaður

• • Gera plan um það sem þarf að kaupa.
  • Kaupa, festa og ganga frá öryggisbúnaði.
  • Vera viss um að fjölskyldan kunni að nota búnaðinn.
  • Skrá upplýsingar um það sem þarf reglulega að uppfæra og setjið í viðlagakassann.

2. Viðlagakassar

• • Kaupa kassa, eins marga og þarf.
  • Fylla í kassana.
  • Búið til lista fyrir það sem þarf að uppfæra reglulega. Merkið dagsetningar utan á kassann.
  • Borðið mat og drykk sem er að fara að renna út.
  • Hafið börnin með þegar verið er að undirbúa kassana. Hjálpið börnum að búa til sína kassa. Hlustið á það sem þau hafa að segja um málið og takið tillit til þeirra, t.d., hvaða leiki þau vilja hafa í kassanum sínum. Leyfið þeim að fá ný leikföng til að setja í sinn kassa. Setja gögn um Loga og Glóð frá Brunavörnum Árnessýslu í kassann. Leyfið börnunum að leika sér með viðlagakassann svo framarlega að gengið sé frá honum að leik loknum. Merkið kassana. Leyfið börnunum að skreyta sína kassa eftir eigin höfði og bæta inn í hann því sem þau vilja.

3. Sameiningarplan

• • Búið til sameiningarplan
  • Ákveðið tengilið utan hættusvæðis og upplýsið hann um hlutverk sitt að miðla upplýsingum til að draga úr símanotkun og að fjölskyldan viti hvert á að senda og leita eftir upplýsingum.
  • Skrifa niður áætlunina og setja í viðlagakassann.

4. Lesið saman Hvað skal gera ef – og þegar – og haldið spjall fundi og æfingar

• • Lesið saman um náttúrvá á Suðurlandi. Veltið fyrir ykkur hvað gæti gerst á ykkar heimili, skólum, vinnustöðum, samgöngum, fjarskiptum, loftgæðum o.fl. Leitið að meiru efni til að lesa og leikjum á veraldarvefnum.
  • Búið til lýsingar um „hvað skal gera ef …“ út frá ykkar heimili og aðstæðum og skrifið inn í áætlunina.
  • Búið til leiki, verið með útilegu í stofunni, haldið æfingar, gerið eitthvað skemmtilegt með efnið.
  • Einhverjir í fjölskyldunni gætu búið til æfingar um hættuástand og hinir eiga að leysa úr því. Fjölskyldur gætu búið til æfingar fyrir hvor aðra. Dæmi um það sem mætti æfa:
    • Krjúpa – skýla – halda.
    • Ef eitthvað gerist að degi til eða nóttu til.
    • Ef einhver slasast.
    • Að tala við fjölskyldu tengiliðinn.
    • Ef tala þarf við nágranna (fara og heilsa upp á þá).
    • Ef það verður rafmagnslaust, vatnslaust, allir tepptir inn í húsinu, samgöngurof.
    • Skoða útgönguleiðir hússins.
    • Kanna staðsetningu öryggisbúnaðar.
    • Hvað fjölskyldan ætlar að gera ef hún er úti í göngu.
  • Ákveðið einn dag á ári eða oftar sem fjölskyldan kemur saman til að lesa saman, rifja upp, finna nýtt efni, fara yfir búnað. Gott er að velja fastan dag, sbr. sumardaginn fyrsta, síðasta vetrardag.
  • Sækið skyndihjálparnámskeið. Rauði kross Íslands veitir upplýsingar um námskeið fyrir almenning og fyrirtæki.

5. Forvarnir

Innbú

• • Farið yfir innbú og gerið forvarnaplan eftir þörfum
  • Framkvæmið forvarnaplanið

Hús

• • Haldið húsinu í góðu standi.
  • Ef vafi er á hvort húsið sé í góðu standi leitið ráða hjá byggingarfulltrúa eða byggingarverkfræðingi.

6. Tryggingar

Almennt vegna náttúruhamfara

• • Náttúruhamfaratrygging nær til allra húseigna á sama hátt og brunabótamat
  • Trygging nær ekki til innbús og lausafé nema að það hafi verið tryggt sérstaklega hjá vátryggingarfélagi.
  • Eigendur þurfa sjálfir að sjá um að tryggja innbú og lausafé gagnvart náttúruhamförum.

Vegna flóða

• • Samkvæmt reglugerð nr. 700/2019 eru flóð vátryggð, þ.e. þegar flóð verða vegna þess að ár eða lækir sem renna að staðaldri flæða skyndilega yfir bakka sína eða flóðbylgjur frá sjó eða vötnum ganga skyndilega á land og valda skemmdum eða eyðileggingu á vátryggðum eignum. Það er einnig vatnsflóð þegar skyndileg flóð koma frá jökli vegna bráðnunar íss. Flóð vegna úrkomu og leysingavatns sem falla ekki undir 1. málsgrein teljast ekki vatnsflóð. Sama á við um flóð, sem að einhverju eða öllu leyti verður af mannavöldum, t.d. þegar vatnsgeymar, stíflugarðar eða önnur mannvirki bresta af öðrum ástæðum en náttúruhamförum. Sjá nánar á vef Náttúrhamfaratryggingar Íslands

7. Tenglar

• • Kannað hvort það séu til skemmtilegir og/eða gagnlegir tenglar á veraldarvefnum sem þið vilduð nýja ykkur fyrir þessa vinna.

8. Verðlaunið ykkur

• • Til hamingju – þið eru búin.
  • Gerið eitthvað skemmtilega saman þegar öryggisbúnaðurinn, heimilisáætlunin og viðlagakassarnir er tilbúið.